موضوع: فرهنگ سلامت رانندگی

در جلوگيری از حوادث رانندگی، علاوه بر مهارت راننده و ايمنی خودرو بهمراه علائم جاده و پليس هدفمند ؛ فرهنگ استفاده از خودرو نيز نقش زيادی دارد ، و با نگرش دقيق به مسئله ، تعدد و نوع حوادث رانندگی متوجه ميشويم كه ، عامل اصلی آمار بالای اين اتفاقات ، متاسفانه بيشتر ناشی از نداشتن ، فرهنگ سلامت رانندگی است .
بخشی از بازدارندگيهای روشهای غلط در رانندگی ، توسط مجريان قانون با آموزش ، در كوتاه مدت قابل دستيابی و اجراء ميباشد ، ولی بخشی ديگر كه ماحصل تجارب استفاده از خودرو است به عهده خود رانندگان ميباشد كه بطور معمول در دراز مدت همراه با درك هنجارهای مناسب و سالم در رفتارهای اجتماعی ،خصوصاً در مناطق پر جمعيت بدست آورده ميشود .
برای سرعت بخشيدن به انتقال تجربيات رانندگی كه به آن در اينجا دانش سلامت رانندگی ميگوئيم ، رسانه ها تاثير زيادی ميتوانند داشته باشند. مثلاً بجز روشهای بازگوئی علمی و مستند ، شيوه انتقال ميتواند ، در قالب ديالوگ و يا رويدادهای داستانی سريالهای تلويزيونی بصورت ارائه غير مستقيم انجام شود . و مجلات خودروئی ميتوانند با دريافت مطالب از خوانندگان خود، با اختصاص دادن يك صفحه برای تصادفات ،با بازنگری و بررسی شيوه جلوگيری از خطر ، را به چاپ برسانند .
برای مثال برادر همكارمان در خودرو سواری شخصيش از بين رفت . او بهمراه سرنشين جلو، كمربند ايمنی را بسته ولی سه نفر عقب كمربند را نبسته بودند ، پس از برخورد آنها با يك دستگاه سواری ديگر ، سرهای نفرهای عقب سمت چپ و راست به سر راننده و سرنشين جلو خورد و هر چهار نفر بر اثر ضربه مغزی از بين رفتند و نفر عقبی كه در وسط نشسته بود ، به شيشه جلو و داشبرد ، برخورد كرد و مجروح شد .
منظور از فرهنگ سلامت رانندگی، روش و آداب استفاده از ابزاری به اسم خودرو با كمترين مشكل روانی و جانی و مالی است .
فرض كنيم ؛ در يك كارگاه بزرگ و خالی از اشياء ، مربوط به شركت راه آهن ، در 30 سال پيش استخدام شده ايم و تنها كسی هستيم كه در اين كارگاه خالی از ساير كارگران، با آچار و چكش ، برای نصب بست و ريل به الوارهای چوبی كار ميكنيم .
مسلماً در ابتدای كار كه مهارت كافی پيدا نكرده ائيم ، قابل تصور نخواهد بود كه ممكن است روزی، سر فلزی چكش در حين كار ناگهان از دسته آن جدا و به ما آسيب برساند ، اما در پی وقوع چنين اتفاقی، متوجه ميشويم، بايد جوری كار كنيم كه دچار آسيب نشويم . در صورتيكه بعد از مدتی كارگاه ما از اشياء و لوازم انباشته شود ، ميبايست مواظب باشيم آن لوازم در هنگام كار ما صدمه نبينند . و اگر اشخاص ديگری نيز در اين كارگاه مشغول به كار شوند به ناچار مسئوليت مشكل كار با چكش را تنها به عهده كارفرمای خود نميگذاريم و سعی ميكنيم عوامل ايجاد مشكل را شناسائی و اعلام نمائيم . بنابراين قبل از اينكه حادثه رخ دهد ، از نظر فنی ابزار كار ما بايد سالم باشد و نحوه كار بی خطر با آنرا فرا بگيريم و در پی رسيدن فصل تابستان و لغزش دسته چوبی چكش بر اثر عرق كردن ، اگر ناظر كار، بودجه تعويض دسته های چوبی را با نوع بدنه ضد لغزش و زبر را ندارد . حداقل با چيدمان الوارهای كار نشده ، پارتيشن بندی مناسبی را درست كنيم و امكان حوادث برای ديگران را به حداقل برسانيم . و در زمان صرف ناهار ياد بگيرم در چنين ساعاتی همراه با بقيه دست از تق و توق برداشته و سكوت را در كارگاه برای خوراك خوردن و استراحت ديگران رعايت كنيم و يا هنگاميكه در بلندگوی كارگاه ، موضوعی را به گوش همكاران ميرسانند ، لحظاتی تامل كنيم و بر سر ميخها نزنيم و پس از مدتی كه از ناراحتی كم شنوائی در هنگام مكالمه با ديگران به ستوه آمديم از گوشی صداگير استفاده بنمائيم و يا با گذاشتن يك تخته پهن و ضخيم در زير محل انجام كارمان ، باز تاب ضربه به دستمان و انعكاس صدا را كمتر كنيم و متوجه بشويم بعضی از روزها كه ميخها در هنگام فرو رفتن در تراورس ها كج ميشوند، شايد علت بد بودن كيفيت آنها نميباشد، بلكه نداشتن هارمونی مناسب بين دست و مغزمان ، عامل ضربات غير عادی و كج شدن آنها است و با ريشه يابی پی ببريم اين موضوع در پی عصبيت محيط خانه يا كار بوجود آمده و لازم است يك استراحت كوتاه مدت بمنظور تجديد بنيه روحی نمائيم و ........

پس از 28 سال كار در راه آهن ، اگر قرار باشد يك عده كارآموز به ما داده شود كه تجربيات فنی و ايمنی و فرهنگ كار خود را به آنها انتقال دهيم ممكن است با تحويل گرفتن سالن اجتماعات و ميكروفن و تريبون در حضور همكاران شيطان قديمی كارگاهمان ، شايد نتوانيم آنطور كه قادر هستيم سخنرانی كنيم ، اما بهر حال بخشی از دانسته هايمان را با وجود كم و كاست منتقل خواهيم كرد ولی ميتوان دلخوش بود كه فرهنگ انتقال دانش كار، بعدها با تمسخر آنهائی كه اولين شروع روز آموزش كارشان با لوازم سمعی بصری فعلی و قواعد و آشنائی علمی امروز توام بوده با شيطنت همكارانشان ، روبرو نخواهند شد .
از ورود ابزاری بنام خودرو به كشورمان، سالها است كه ميگذرد و بايد تا كنون فرهنگ و دانش استفاده از خودرو را ياد گرفته باشيم اما واقعيت آنست كه تا چندی پيش ، بيشتر ما ، جزو استفاده كنندگان از خودرو بعنوان سرنشين بوده ايم و اينك با افزايش جمعيت ، و مناسب نبودن خدمات وسائل نقليه عمومی و دسترسی به خريد خودروهای ساخت داخل ، به خيل رانندگان كم تجربه اضافه شده است، آنها متاسفانه روشهای غلط رانندگی را ، از امثال پدرانی مثل من ، كه در دوره خلوتی ترافيك بسر برده اند ، ياد گرفته اند ؛ تنگی معابر ، عرض كم جاده ها و عدم اطلاع رسانی از نوع مناسب و خود رائی بعضی از رانندگان افسار گسيخته ، باعث بهم ريختگی ترافيكی شده و به رقم حوادث ناگوار رانندگی مان اضافه ميكند و تصور ميكنيم تقصير عمده اين اتفاقات فقط ناشی از جاده و يا عدم استحكام و كمبود های ايمنی و مناسب نبودن خودروهايمان است كه همانند ساخته های بی ام دبليو نميباشند . برای مثال يكی از خودروهای سواری ساخت داخل را در نظر بگيريد كه به تانك معروف است و امتياز 3 ستاره تصادف را دارد ، اين خودرو از مقاومت نسبی بدنه و هندلينگ قابل قبول و ترمزهای تقريباً مدرن برخوردار است . راننده چنين خودروئی اگر نداند كه هنگام شروع بارندگی ، نبايد با وضعيت خشك ، رانندگی كند، در صورتيكه با ويراژ دادن ، قصد داشته باشد يك سبقت لب مرزی از خودرو جلویی در حاليكه يك تريلر در حال آمدن از روبرو است را بگيرد ، به اينصورت راننده تريلر را وادار به گرفتن ترمز ميكند، بنابراين بايد اين احتمال را بدهد كه ممكن است، با چرخش دم تريلر به زير آن برود ؛ در اينجا هندلينگ و استحكام و ترمز ،هيچ معنائی نخواهد داشت . و چنين راننده ائی قربانی حادثه ائی ميشود كه بعدها با آمار بالای حوادث مشابه آن ، منجر به ساخت نرده های بغل تريلرها برای آسيب كمتر خواهد شد.
تغيير و ساخت رو به بهبود خودرو ، مانند ساير ابزارها در پی ضعفهای ناشی از اتلاف هزينه كارائی و نا ايمنی، بطور متمادی توسط پژوهشكده های خودروسازان بزرگ بررسی و كشف و انجام ميشود و طبعاً وقتی قيمت توليد محصول ، با تعدد ساخت ، كاهش پيدا كند ديگر خودرو سازان نيز به جرگه استفاده كنندگان اين لوازم ميپيوندند، و استانداردهای اجباری كه بيانگر حداقل های كارائی قابل قبول ميباشد، تدوين ميگردد.

امروز یک فیلم معروف که از نحوه رانندگی مردم ایران توسط یک توریست خارجی از بالاي پل هوايي در تهران (چهار راه استقلال، ایستگاه مترو سعدی) گرفته شده بود را دیدم که نشون میداد که توریست های خارجی چقدر از نحوه رانندگی کردن مردم ایران تعجب میکنند .من این فیلم را دیدم و با کمال تعجب دیدم که خودم هم بعد از حدود یکسال که این نحوه رانندگی کردن را ندیدم واقعاً برام تعجب آوره که چرا آدم باید اینطوری رانندگی کنه ؟!!! آیا این نحوه منحصر به فرد رانندگی کردن که حتی تو عقب افتاده ترین کشورهای دنیا هم نمونش دیده نمیشه نشان دهنده زرنگی ما مردم ایرانه؟ من بارها تو همین فروم دیدم که دوستانی به خودشون اجازه دادن که راننده های کم تجربه یا خانمها یا افراد سال خورده که توانایی عکس العمل خیلی سریع به اندازه یک جوان در رانندگی ندارن را فاقد صلاحیت برای رانندگی دانسته اند .این دسته از دوستان باید بدانند که اتومبیل وسیله ای هست که در زندگی امروزه بیشتر مردم به آن نیاز ندارند . قوانین رانندگی طوری دیده شده که افراد با توانایی های مختلف بتونند با پیروی از قوانین ترافیکی از اتومبیل خود در زندگی روزمره استفاده کننده . هیچ کجا گفته نشده که راننده باید مهارت و سرعت عمل شوماخر را داشته باشه تا حق رانندگی کردن در خیابان را داشته باشه . اگر زمانی واقعاً بخواد شرایط تاسف بار فعلی در مورد وضعیت رانندگی کردن مردم ایران زا عوض کنند اولین اولویت به نظر من باید برخورد با اون دسته راننده هایی باشه که بیسیک قوانین راهنمایی و رانندگی را هم نمیدونند و یا میدونند و رعایت نمیکنند و با رانندگی خطرناک و ماجراجویانه خود صحنه خیابان ها را به میدان جنگ تبدیل کرده اند . کسانی که کارهایی شبیه این را میکنند .

1-بین خطوط رانندگی نمیکنند و دایم لاین عوض میکنند و برای تعویض لاین روی ماشین های دیگه فرمون میگیرند به طوری که راننده های دیگه را مجبور به عکس العمل سریع برای تصادف نکردن میکنند .
2-عوض رعایت حق تقدم تو شکم مردم میاند .
3- سرعت مجاز را رعایت نیمکنند و میرند و پشت ماشین مردم چراغ میزنند .
4-با حرکت نکردن در لاین مناسب یا پارک در جای نامناسب راه بندون ایجاد میکنند .
5-با گاز دادن و ترساندن مردم سعی در راه گرفتن دارند .
6-با بستن چراغ های غیر استاندارد یا روشن کردن مه شکن در شهر دید راننده های دیگه خصوصاً اونهایی که مشکل بینایی دارند را کور میکنند .
و خیلی کارهای دیگه که اگر بخواهم بنویسم مثنوی صد من کاغذ میشه .